Przegląd diet roślinnych i semi-roślinnych, różnice między wegetarianizmem a weganizmem

Co nowego u nas

W Polsce coraz więcej osób stosuje różne rodzaje diet wegetariańskich. Ten trend jest wyraźnie widoczny zwłaszcza wśród młodych ludzi, którzy w większym stopniu niż ich rodzice myślą o ekologii. Osoby decydujące się na bezmięsną dietę czeka decyzja, jak daleko posunąć się w rezygnacji z produktów pochodzących od zwierząt i wątpliwości, czy to na pewno bezpieczne dla zdrowia. Jakie są właściwie odmiany wegetarianizmu i czym się charakteryzują? W artykule wyjaśniamy te kwestie.

Wegetarianizm a weganizm  - co warto wiedzieć?

Weganizm a wegetarianizm – choć te terminy brzmią podobnie, w rzeczywistości nie oznaczają takiego samego jadłospisu. Z definicji każdy odłam wegetarianizmu (w tym weganizm) mieści się w podstawowej definicji, która głosi, że jest to świadome i celowe wykluczenie z diety pokarmów mięsnych. Nie ma jednak pełnej zgody wśród wegetarian jak podchodzić do jedzenia przetworów mlecznych, jaj oraz ryb. Stąd różne odłamy tego nurtu, czyli różne rodzaje wegetarian.  

Diety wegetariańskie rodzaje

Dieta roślinna jest na tyle rozpowszechniona, że można wyróżnić różne odmiany diety wegetariańskiej. Chociaż laikom może się wydawać, że każdy miłośnik wegetarianizmu je to samo, w rzeczywistości jest to o wiele bardziej złożona kwestia. Jakie odłamy warto wyróżnić i opisać? Oto lista najważniejszych definicji, które warto znać, rozmawiając o dietach roślinnych. 

·        Laktowegetarianizm – oznacza rezygnację z produktów mięsnych, jednak dopuszcza jedzenie przetworów mlecznych takich jak śmietana, ser, masło, jogurty itd.

·        Owowegetarianizm – dopuszcza jedzenie jaj.

·        Laktoowowegetarianizm – dopuszcza jedzenie zarówno jaj jak i produktów mlecznych.

·        Pescowegetarianizm – znany także pod nazwą ichtiowegetarianizm, w tej diecie oprócz produktów roślinnych można jeść także ryby.

Znasz już najpopularniejsze rodzaje diety wegetariańskiej. W przypadku diety wegańskiej zasady są bardziej restrykcyjne. Wyłączone jest nie tylko mięso, ale każdy produkt pochodzących od zwierząt – jaja, produkty mleczne, a nawet miód.

Co więcej niektórzy rozumieją weganizm znacznie szerzej niż w kontekście diety. Ideologicznie zaangażowany weganin nie tylko nie zje mięsa albo miodu. Zrezygnuje także z niektórych rodzajów kosmetyków, a także ubrań i butów ze skóry. Rozumiany w  tym szerszym kontekście weganizm to rezygnacja ze wszystkich wyrobów powstających w wyniku cierpienia zwierząt – nie tylko tych spożywczych.

Weganie a wegetarianie w kuchni

Praktycznie każdy wegański przepis powinien spełniać wymagania wegetarianina. W drugą stronę nie zawsze tak jest. Weganie ze względu na swoje wybory żywieniowe mają znacznie trudniejsze zadanie, gdy chcą upiec ciasto, ponieważ w większości przepisów na desery pojawiają masło i jaja kategorycznie wykluczane przez wegan. Stąd potrzeba tworzenia specjalnych wegańskich przepisów. Przykładowa dieta wegańska, jak wspominaliśmy,  nie będzie zawierać nie tylko mięsa czy smalcu, ale też miodu, jaj masła czy mleka. Dieta wegańska polega na eliminacji praktycznie wszystkich składników odzwierzęcych, co rodzi szereg wyzwań podczas przygotowywania jadłospisu. 

Dieta wegańska a wegetariańska – co wybrać?

Różnica między wegetarianinem a weganem w teorii jest jasna. Nie oznacza to jednak, że wybór diety będzie prosty. Na szczęście nie jest to wybór dokonany raz na zawsze. Od produktów zwierzęcych można odchodzić stopniowo, żeby łatwiej przyzwyczaić się do nowych wyborów żywieniowych.

Znane są nawet jadłospisy pseudowegetariańskie, w których spożycie mięsa jest ograniczane. Na przykład pollowegetarianizm dopuszcza jedzenie drobiu, ale jednocześnie oznacza rezygnację z mięsa ssaków i ryb.

Czasem wegetarianizm jest jedynie przejściowym stanem w dążeniu do weganizmu, a nieraz wegetarianinem jest się przez całe życie. Wiele zależy od preferencji smakowych, a także dostępności odpowiednich produktów w swoim otoczeniu. Na pewno z produktów nabiałowych łatwiej zrezygnować osobom, które mają alergię na mleko, wiec i tak nie mogłyby ich jeść.

Rodzaje weganizmu – co warto wiedzieć?

Warto odnotować, że istnieją różne odmiany weganizmu.

·        Raw wegan – to ruch, który nawołuje do jedzenia surowych lub minimalnie podgrzewanych produktów roślinnych, nazywany także witarianizmem.

·        Dieta frutariańska – jeden z radykalnych odłamów weganizmu. Oznacza jedzenie głównie owoców, orzechów i nasion.

·        Dieta ketogeniczna wegańska – oparta na wysokim spożyciu tłuszczów i niskiej zawartości węglowodanów w posiłkach. 

Dietetycy często sceptycznie podchodzą do tych specyficznych odmian diety wegańskiej, ponieważ narzucenie wielu ograniczeń sprawia, że znacznie trudniej jest ułożyć zbilansowany jadłospis.

Dieta wegetariańska a zdrowie

Dieta wegańska i wegetariańska może być wybierana ze względów zdrowotnych. Ograniczenie mięsa wielu osobom pomaga w zapobieganiu otyłości i chorobom krążenia. Oprócz oczywistych zalet są jednak pewne niebezpieczeństwa związane z takim wyborem. Weganizm i wegetarianizm to diety,  w których rezygnuje się z białka zwierzęcego. Dużym wyzwaniem jest zastąpienie go białkiem roślinnym. Stąd w tych dietach zapotrzebowanie na sięganie po wysokobiałkowe produkty takie jak soja, tofu czy rośliny strączkowe.

Niezależnie od tego, jakie typy wegetarianizmu lub weganizmu preferujesz, prawdopodobnie do prawidłowego funkcjonowania organizmu potrzebna będzie suplementacja. Zazwyczaj w bezmięsnych dietach występują niedobory witaminy B12 i witaminy D, a często także wapnia, żelaza, cynku, jodu. Zanim jednak zdecydujesz się na branie tabletek, warto zrobić szczegółowe bania.

Dieta wegetariańska a wegańska - podsumowanie

Dieta wegańska czy wegetariańska? Na to pytanie każdy powinien odpowiedzieć sobie sam. Gdy znane Ci są rodzaje i charakterystyka diet wegetariańskich i wegańskich, pewnie łatwiej dojść do odpowiednich wniosków. Ewentualną zmianę diety należy zaplanować i wprowadzać stopniowo, ponieważ radykalna zmiana z dnia na dzień bez właściwego przygotowania może niekorzystnie wpłynąć na zdrowie i samopoczucie. Wegetarianizm i jego odmiany to piękna idea, a wybór takiego sposobu odżywiania czy stylu życia często wynika z empatii wobec zwierząt. Jednak wegetarianie i weganie powinni podchodzić do jadłospisu odpowiedzialnie, żeby chcąc chronić zwierzęta, nie zaszkodzić przy tym sobie i swoim bliskim. Dieta wegańska i wegetariańska nie zawsze będzie łatwa, ale podporządkowanie się ich zasadom może przynieść wiele satysfakcji, a także przyczynić się do odkrywania nowych smaków i kreatywnych eksperymentów kulinarnych. 

Bibliografia:

1.        Czerwińska, D., Gulińska, E., (2012). Podstawy żywienia człowieka.

2.        Kuśmierczyk, B., (2004). Współczesna myśl wegetarianizmu na Zachodzie. Humanistyka i Przyrodoznawstwo 10, 127-137.

3.        Mroczek, J., Mroczek, K., (2019). Wegetarianizm – sposób odżywienia się czy coś więcej? Aura nr 12, 22-25.

Mexican Tacos with Vegan Nuggets
Utwórz konto i zapisuj swoje wszystkie ulubione przepisy!

Oraz otrzymuj na swoją skrzynkę pyszne wskazówki, aktualności na wyłączność oraz rabaty i ciesz się roślinnymi dobrociami.

aeead5804e79ff6fb98b2039619c5230_200828_MEDIAMONKS_GG_Spicytarian.jpg
Chętny by spróbować naszych roślinnych dobroci?

Otrzymuj rozbudzające apetyt przepisy, rabaty oraz pyszne wskazówki na swoją skrzynkę!